اثر تغییر اقلیم بر آبدهی و ویژگی‌های چشمه‌های کارستی استان کرمانشاه

Authors

جعفر معصوم‌پور سماکوش استادیار اقلیم‌شناسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

سجاد باقری سیدشکری دانش‌آموختة دکتری ژئومورفولوژی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

مرتضی میری دانش‌آموختة دکتری اقلیم‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

Abstract:

مناطق کوهستانی زاگرس چین‌خورده (حوضة الوند) و زاگرس مرتفع (حوضة قره‌سو) در استان کرمانشاه دارای آبخوان‎های کارستی متعدّدی بوده که توسّط چشمه‌های کارستی تخلیه می‌گردند. این آبخوان‌ها، منبع اصلی تأمین آب جوامع انسانی، اکوسیستم‌های حوضه‌ها و تأمین‌کنندة جریان پایة رودخانه‌های الوند و قره‌سو بوده و نقش حیاتی در پایداری محیط، استمرار و شکل‌گیری مدنیّت در مناطق مورد مطالعه دارند. هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر تغییرات اقلیمی بر ویژگی‌های کمّی و رژیم آبدهی چشمه‌ها است. بدین منظور، ترکیبی از روش‌های آماری و مدل‌سازی استفاده شد. داده‌های مورد استفاده شامل بارش و دبی ایستگاه‌های وزارت نیرو، داده‌های بارش، پارامترهای دمایی، رطوبت نسبی و تابش خورشید برای ایستگاه‌های همدید و همچنین داده‌های طولانی‌مدّت GPCC است. نتایج آنالیز خودهمبستگی نشان داد در زاگرس مرتفع به‌جز چشمة یاوری، دبی سایر چشمه‌های کارستی به بارش وابستگی زیادی دارند. در مقابل، چشمه‌های زاگرس چین‌خورده وابستگی کمتری به بارش دارند، در این زون تنها دبی چشمه‌های ماراب و ریجاب به بارش وابستگی بالایی دارند. بررسی شرایط اقلیمی ایستگاه‌های همدیدی نمایندة هر زون نشان داد اقلیم منطقه طی دورة 2014-1986 تغییرات قابل توجّهی یافته و شرایط خشکی منطقه شدّت بیشتری پیدا کرده است، به طوری که بررسی داده‌های بارش ایستگاه‌ها و داده‌های شبکه‌ای نشان‌دهندة کاهش بارش و افزایش خشکسالی‌های متمادی و دوره‌ای در دو زون مورد بحث است. در مقابل، شرایط حرارتی از روند افزایشی معنی‎داری برخوردار شده است. بیشترین کاهش رطوبت و افزایش دمای منطقه از اواخر دهة 1990 قابل مشاهده است. بررسی شرایط کمّی و کیفی چشمه‌های منطقه در ارتباط با تغییرات اقلیمی، بیانگر تغییرات قابل توجّه آنها است، زیرا آبدهی چشمه‌های مورد مطالعه در دو دهة گذشته به تبعیّت از روند منفی بارش، دارای روند کاهشی بوده‌اند. خشکسالی‌های شدید و کاهش بارش بدون تأخیر زمانی سبب کاهش آبدهی چشمه‌های کارستی منطقة مورد مطالعه شده‌اند. ویژگی‌های کیفی چشمه‌های مورد مطالعه نیز تغییر کرده است که بیشتر تابع حجم آب ورودی به آبخوان بوده و رابطة معنی‎داری با نوسانات بارشی ندارد.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

بررسی اثر تغییر اقلیم بر آبدهی حوزه آبخیز حبله‌رود

در تحقیق حاضر، با استفاده از خروجی مدل گردش عمومی جو HadCM3، مدل ریزمقیاس ‌ساز LARS-WG و مدل هیدرولوژیک SWAT، به بررسی اثر تغییر اقلیم بر آبدهی حوزه آبخیز حبله‌رود پرداخته شده است. ابتدا به کمک مدل LARS-WG، خروجی مدل گردش عمومی جو HadCM3 در دوره 2040-2011 ریزمقیاس شد و داده‌های هواشناسی لازم برای مدل SWAT تهیه شد. نتایج ریزمقیاس ‌سازی نشان داد که بارش در دوره آتی، اختلاف معنی‌داری با بارش در دو...

full text

بررسی تأثیر واحدهای سنگ‌چینه‌شناسی مختلف بر توسعۀ کارست و تغییرپذیری آبدهی چشمه‌های کارستی، استان کرمانشاه

عوامل مختلفی در پدیدۀ کارستی‌شدن سازندهای کربناته نقش دارند که از مهم‌ترین آنها عبارتند از: سنگ‌شناسی، مقدار بارش، ویژگی‌های چینه‌شناسی، عوامل ساختاری و توپوگرافی منطقه و در این میان، ویژگی‌های سنگ‌شناسی و چینه‌شناسی اهمیت ویژه‌ای دارند. در پژوهش حاضر، چهار چشمۀ کارستی مهم با چینه‌شناسی مختلف شامل چشمه‌های روانسر، کبوترلانه، دربند صحنه و کاشنبه بررسی شدند. آبخوان تغذیه‌کنندۀ این چشمه‌ها به‌ترتی...

full text

ارزیابی اثر تغییر اقلیم بر بارش‌های حداکثر روزانه کرمانشاه

از اثرات مهم و بالقوه تغییر اقلیم، تغییر شدت و فراوانی بارشهای سیلزا در آینده است. برای کاهش آثار زیانبار تغییر اقلیم در هر منطقه، لازم است تغییرات بارش‌های حدی آینده در آنجا پیشیابی شود. روشهای ریزمقیاس نمایی بسیاری برای ارزیابی اثر تغییر اقلیم بر بارش توسعه یافته است، اما اغلب این روشها برای ارزیابی اثر تغییر اقلیم بر بارشهای حداکثر مناسب نیستند. در این میان مدل استوکستیک NSRP که کمتر...

full text

تحلیل آبدهی رودخانه سرباز تحت اثر پدیده تغییر اقلیم

تغییر اقلیم به تغییرات رفتار آب و هوایی یک منطقه نسبت به رفتاری که در طول یک افق زمانی بلند مدت از اطلاعات مشاهده یا ثبت شده در آن منطقه مورد انتظار گفته می شود. در مقیاس عمومی، افزایش تدریجی دمای کره زمین و اقیانوس ها را در اثر افزایش گازهای گلخانه ای، مهمترین عامل تغییراقلیم می دانند. در مقیاس های منطقه ای و محلی نیز، تغییراقلیم آثار چشمگیری بر روی بارش، تبخیر و تعرق، رواناب سطحی و در نتیجه و...

اثر تغییر اقلیم بر تبخیر-تعرق مرجع در استان مازندران

انتشار گازهای گلخانهای باعث گرم شدن و تاثیر بر مولفههای آب و هوایی میشود و در نتیجه نیاز آبی بخش کشاورزی را تحت تاثیر قرار میدهد. این پژوهش با هدف شناخت تاثیر تغییرات آب و هوایی بر تبخیر-تعرق مرجع در استان مازندران انجام پذیرفت. برای این منظور دادههای اقلیمی ایستگاههای هواشناسی قراخیل، بابلسر، نوشهر و رامسر، طی سالهای 2005-1985 استفاده شد. دادههای هواشناسی دوره آینده (2081-2006) با است...

full text

شبیه سازی اثر تغییر اقلیم بر تولید نخود در شرایط دیم و آبی کرمانشاه

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}

Journal title

جغرافیا و پایداری محیط

volume 6 issue 21

pages 51- 66

publication date 2017-02-19

unfollow

{@ msg @}

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Keywords

بارش روند خشکسالی داده‌های شبکه‌ای چشمه‌های کارستی

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com